صفحه میرزا محمد ابراهیم عطائی ( دبیرچی )

مجموعه برداشت ها، خاطرات و آموزش های ابراهیم عطائی

همیشه برام سوال بوده که اول چه خبر بوده؟ چی شده که اینجا رسیدم؟ یعنی از اولش دقیقا! از مهبانگ یا حتی قبل از مهبانگ. اینجاست که علم وارد میشه! علم سبک و سیاق توضیح طبیعت توسط مدل هایی هست که با آزمایش و تجربه به دست اومدن. علم میتونه همه چیز رو از بزرگترین ابعاد کیهان تا ریزترین ابعاد زیر اتمی رو توجیه کنه و از همین مشخصه ی علم خیلی خوشم میاد! اینجا میخوام در موردش صحبت کنم. میخوام از اول داستان تکامل رو تعریف کنم.

از کجا آمده ام؟ آمدنم بهر چه بود؟
از کجا آمده ام؟ آمدنم بهر چه بود؟

چیزی که الان تقریبا در همه محافل علمی مورد قبوله تئوری انفجار بزرگ هست. این تئوری میگه که حدود ۱۳٫۸ میلیارد سال پیش یک انفجار بزرگ رخ داد و درست بعد از این انفجار فضا و زمان به اون شکلی که الان برای ما تعریف شدست شکل گرفت. لحظاتی که کیهان به شدت داغ و چگال بود و جهان هر لحظه به سرعت گسترده می شد. اولین ذره ی عالم درست در کسری از ثانیه بعد از انفجار شکل گرفت. هسته اتم هیدروژن! بعد از سرد شدن عالم که به علت گسترده شدن اون رخ داد الکترون ها به اتم های باقیمونده ملحق شدن و اولین اتم که اتم هیدروژن باشه شکل گرفت. خب تا اینجا اولین اتم برای حضور ما شکل گرفته ولی هنور خیلی مونده تا به دنیا بیایم!  اما این هیدروژن راه رو برای شکل گیری سایر مواد اونم به شکلی که الان میشناسیم باز کرد. با وجود نیروی گرانش و آشفتگی بعد از مهبانگ، مواد به هم نزدیک شدن و ستارگان و به تبع اون کهکشان ها  رو شکل دادن.

سیارات پس از تولد ستارگان به وجود آمدن و ما احتمالا تنها گونه ای از موجودات باشیم که تونستیم سیاراتی ورای منظومه ی خودمون رو ببینیم. چرا که میخوایم بدونیم حدود ۴ میلیارد سال پیش چه اتفاقی برای سیاره ی ما افتاده که الان به اینجا رسیدیم؟ در حال حاظر در دنیایی زندگی میکنیم که حدود ۷۴ درصدش رو انرژی تاریک، ۲۲ درصدش رو ماده تاریک و ۴درصدش رو ماده ی مرئی تشکیل میده. انرژی تاریک به شتاب گسترش جهان رو کمک می کنه و از اون طرف ماده ی تاریک سعی میکنه تا اجزاری جهان رو به هم نزدیک کنه.

وقتی یک ستاره می میره اگه به اندازه کافی سنگین باشه پدیده ابرنواختر رخ میده و این باعث میشه ستاره پس از مرکش عناصر سنگین تری رو به فضا پرتاب کنه. من جمله عناصری که برای شکل گیری حیات لازم هستن.

مرگ ستاره ها میتونه عامل تولید عناصر سنگین تر و پخش کردن اونها در فضا باشه
مرگ ستاره ها میتونه عامل تولید عناصر سنگین تر و پخش کردن اونها در فضا باشه

مدارک دال بر این هست که حیات در زمین سابقه ای در حدود ۳٫۵ میلیارد ساله دارد. از سلول های ابتدایی این چرخه شروع میشه در ادامه به سلولهای پیشرفته می رسیم. تمام اینها در اعماق آب ها به وجود آمدن به عبارتی اعماق اقیانوس ها خواستگاه حیات در سیاره بودن چرا که در اون زمان هنوز خشکی ها در زمین شرایط مناسبی برای حیات نداشته و اتمسفر به شکلی که الان میشناسیم شکل نگرفته بود. پس طبیعیه که حیات با این همه لطافت و ظرافتش بخواد جایی به دور از این همه هیاهو شکل بگیره، ینی اعماق اقیانوس! اولین اورگانیسم ها نیازی به اکسیژن نداشتن پس اکسیژن رو به عنوان ضایعات تولید میکردن که این اکسیژن ها در نهایت لایه ی اوزون رو تشکیل داد و به این ترتیب سیاره تونست حیات رو و از ورود پرتوهای ماورا بنفش محافظت کنه.

این داستان تکامل کلا چیز پیچیده ای هست. در طول تاریخ شکل گیری حیات در سیاره زمین، تنها موجوداتی که میتونن خودشون رو با شرایط وفق بدن زنده موندن. داستان گونه ی ما به حدود صد هزار تا صد و پنجاه هزار سال پیش برمیگرده زمانی که اجداد ما یا شبه انسان ها روی این سیاره به وجود آمدن. کم کم تونستن با محیط سازگار بشن اندازه مغز بزرگتر میشه و هوششون افزایش پیدا می کنه. نسل اجداد ما و بسیاری از پستانداران دیگه در آفریقا شکل گرفت. اما گروهی از شبه انسان ها حدود سی هزار سال پیش به سمت آسیا و اروپا مهاجرت کردن و حتی در مواردی تونستن تمدن هایی رو شکل بدن و حتی با سایر تمدن ها ارتباط برقرار کنن. حدود ده هزار سال پیش تونستن کشاورزی رو اختراع کنن! انسانها یاد گرفتن چطوری حیوانات رو اهلی کنن و یاد گرفتن چجووری غذا درست کنن و … تا به امروز که جامعه ی امروزی رو تشکیل دادن. حالا دیگه ما به دنیا اومدیم و عضوی از این سیستم کیهانی هستیم! 

برای اینکه بشه بهتون یک دیدگاه کلی بدم نسبت به تمام چیزهایی که گفتم یک راه خیلی باحال وجود داره بنام تقویم کیهانی که میاد تمام این اتفاقات رو یعنی از مهبانگ تا الان رو در بر میگیره. اینطوری میشه که خب حدود ۱۳٫۸ میلیارد سال از عمر کیهان میگدره پس در مقیاس یک ساله، هر ماه میشه بیش از یک میلیارد سال، هر روز میشه چیزی حدود ۴۰ میلیون سال و هرثانیه حدود ۴۰۰ سال رو دربر میگیره. تصور کنین که بیگ بنگ ساعت دوارده بامداد اول ژانویه رخ داده باشه. با این مقیاس بندی زمانی شکل گیری منظومه شمسی در ماه می قرار میگیره یعنی پنج ماه بعد. منظومه ی شمسی اوایل سپتامبر شکل میکیره. حیات اولیه در زمین حدود اواخر این ماه به ووجود میاد. در حالی که حیات پیچیده تر در ماه نوامبر شکل میگیره. ماهی ها به عنوان نخستین حیوانات ۱۷ دسامبر پا به هستی میزارن و این در حالی هست که درختان و جانداران روی خشکی بین بیست دسامبر تا بیست و سه دسامبر به وجود میان. دایناسور ها هم از بیست و پنجم تا بیست و ششم روی این کره خاکی سلطنت کردن. اما شبه انسان ها ساعت نه صبح آخرین روز سال پا به عرصه ی وجود گذاشتن و شورع به اهلی سازی حیوانات کردن. اهرام مصر حدود یازده ثانیه قبل از نیمه شب ساخته شدن. خلاصه اینکه تمام سهم بشر از این تقویم یکساله کمتر از چهار دقیقه هست. و ببینید تو این مدت کوتاه با عالم چیکار کرده که ای کاش اصلا به وجود نمیومد.

تقویم کیهانی
تقویم کیهانی

خب جالا چرا جهان ما این شکلی هست؟ چه چیزی ما رو به نقطه ای خاص برای حیات تبدیل کرده؟ این و خیلی چیزای دیگه جوابشون در ثابت های دنیای ماست. خب من قبلا در این خصوص صحبت کردم و لینکش رو اینجا میزارم ولی خب همینقدر بدونین که از این ثابت های جهان ما هر کدومش اگه اندکی کم و زیاد می شد بی شک حیات دیگه وجود نمی داشت. حیات که چه عرض کنم شاید اصلا ستاره ای شکل نمی گرفت و دنیا در تاریکی فرو میرفت.


محتوی برگرفته از کتاب Origin پروفسور مباشر هست.

تحریر شده بتاریخ هفتم فروردینماه سنه یکهزار و سیصد و نود و نه هحری خورشیدی.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

لطفا سوال امنیتی را پاسخ دهید. *